در قلمرو حیوانات برخی گونه ها هستند كه توانایی تغییر جنسیت خود از نر به ماده، یا برعکس را دارند. تولید مثل و بقای نسل یکی از مهمترین دلایل تغییر جنس در حیوانات و گیاهان است. گاهی این تغییر نیز ممکن است بر اثر عوامل محیطی یا شیمیایی باشد که هنوز برای محققان واضح نیست.
موضوع «هرمافرودیت» (hermaphroditism) یا «دو جنسی» بودن در میان بسیاری از گونه های ماهی نسبت به مهرهداران دیگر شایع تر است. برخی ماهیها در واکنش به سیكل هورمونی یا تغییرات محیطی به تغییر جنسیت خود اقدام می کنند. برخی دیگر به طور همزمان اندام های جنسی نر و ماده را در اختیار دارند.
هرمافرودیت
«نرماده» یا «نروموک» یا «هرمافرودیت» موجودی که به‌طور طبیعی هر دو اندام جنسی نر و ماده را داراست. دوجنسی بودن در این جانوران خصوصیتی طبیعی است. دو نوع «هرمافرودیت» در گیاهان و حیوانات وجود دارد.یکی «هرمافرودیت همزمان» و دیگری «هرمافرودیت ترتیبی».
«هرمافرودیت»های همزمان، هردو اندام جنسی نر و ماده را تا پایان عمر دارد و امکان باروری در هر دو صورت را در کارنامه زندگی خود ثبت می‌کنند. این یک مزیت بزرگ برای این گونه از حیوانات است زیرا گزینه‌های جفتگیری آن‌ها بیشتر و تعداد زادوولد نیز در این گونه‌ها بیشتر است.
هرمافرودیت‌های ترتیبی ابتدا با یک جنس و اندام جنسی مشخص، متولد می‌شوند اما در طول زندگی می‌توانند جنس خود را تغییر دهند. هنگامی که موجودی نر متولد می‌شود و به ماده تبدیل می‌شود «protandry» گفته می‌شود و برعکس زمانی که ماده‌ای به نر تبدیل شود «protogyny» نامیده می‌شود.
دلقک ماهی
خیلی از ماهی ها قادر به تغییر جنسیت خود می باشند. «دلقک ماهی» یکی از برجسته‌ترین عضوهای گروه «هرمافرودیت» های ترتیبی است دلقك ماهی از ابتدا به صورت یک جفت نر و ماده بزرگ می‌شوند اما در شرایطی که دلقک ماهی ماده بمیرد یا اسیر شود جنس نر تغییر جنسیت داده و پس از تبدیل شدن به ماده، با نر دیگری جفت گیری می‌کند.
گاوماهی
گاوماهیان ریز چشم، بسته به محیط خود جنس متفاوتی دارند. گاوماهی زمانی که یک ماده بزرگ و یک ماده کوچک در یک جا باشند، ماده کوچک تبدیل به نر می‌شود و گاوماهی بزرگتر ماده می‌ماند.
پروانه
این دسته از حیوانات که به Gynandromorph معروف هستند نیمی نر و نیمی ماده هستند. از مشهورترین این نوع جانوران، می‌توان به «پروانه‌هایGynandromorph » اشاره کرد که در یک نیمه نر و در نیمه دیگر ماده هستند این اتفاق اکثر اوقات بخاطر یک اتفاق در تقسیم اولیه می تواند رخ میدهد
کرم‌های پهن
کرم‌های پهن موجودات «هرمافرودیت» یا «دوجنسه» هستند که هر دو اندام جنسی نر و ماده را همزمان دارند. زمان جفت گیری دو کرم پهن، با هم پیکاری را آغاز می‌کنند که برنده تبدیل به نر می‌شود و کرم پهن بازنده را که تبدیل به یک ماده شده، باردار می كند.
پرنده بلبرد
پرنده «بلبرد» تازه به جمع «هرمافرودیت‌ها» پیوسته است. این پرنده که به تازگی در یک پارک طبیعی در «ویلینگتون» در نیوزلند پیدا شده می‌تواند آواز هر دو جنس نر و ماده را بخواند. این پرنده با وجود اینکه DNA جنس ماده را دارد اما برخی رفتارهای جنس نر مانند آواز، رنگ پر و پروازهای نمایشی را انجام میدهد. البته همه دوستان این پرنده زیبا اینچنین نیستند و ممکن است این پرنده حاصل یک اختلال هورمونی باشد.
کک‌های آبی
تمام کک‌های آبی در زمان تولد ماده هستند، اما می‌توانند به منظور بقای نسل خویش تغییر جنسیت دهند. بسیاری از موجودات زیر آب به منظور بالا رفتن شانس بقای نسلشان دوجنسه تکامل یافته‌اند.
حلزون
نوعی حلزون در اقیانوس به نام «Calyptraeidae » زمانی که در آب شنا می‌کند نر و زمانی که بر روی صخره باشد ماده است. دلیل این امر راحت پیدا کردن ماده توسط نر است. ماهی دیگری به نام «هملت» در مناطق استوایی وجود دارد که در زمان جفتگیری هم نقش نر را بازی می‌کند و هم ماده. تغییر جنسیت در این ماهی تنها ۳۰ثانیه طول می‌کشد.
